maandag 13 december 2010

Arm Paard

De documentaire "Du armes Pferd" van de WDR staat in 4 delen (1, 2a, 2b en 3) op Youtube - hoe lang dat gaat zijn weet ik niet, dus gauw kijken. Er worden een paar zeer rake vragen gesteld over het paard in de sport, onduidelijke regelgeving van het FEI, en met trainers die zichzelf tegenspreken, is het niet in woorden, dan alleszins in daden.

Earth Community

"Our relationship with Nature should be one of awe, not one of use."
Thomas Berry

zondag 12 december 2010

Disney's How To Ride A Horse

zaterdag 11 december 2010

Dead Cow Walking

In de US is het op 13 december, nu maandag dus, "National Day of the Horse" - om het met de woorden van de organisatie (gestart door Dennis Reis, een NHer die uit de Dorrance/Hunt-stal komt) te zeggen "encouraging the people of the United States to be mindful of the contribution of horses to economy, history and character of the United States". De US mag dan wel cowboyland zijn, laat ons niet vergeten dat de hele wereld er anders zou uit gezien hebben zonder paarden. In The Horse Park in Kentucky staat de waarheid "History was written on the back of the horse" in steen gebeiteld.
Fijn, dus, maar laat ons tegelijk niet vergeten dat het over een week, op 21 december, daar ook één van de drie "National Hamburger Days" is (Thanksgiving is daar dus eigenlijk "national Turkey Day"). Wat heeft die koe gedaan dat ze niet krijgt wat het paard krijgt? Toch maar even dit artikel lezen.
Het is overigens ook "National French Fried Shrimp Day" daar, maar ik denk dat garnalen nog een lange weg te gaan hebben voor ze een artikel als Dead Cow Walking krijgen.

woensdag 1 december 2010

Horses for Life's WEG analyse

Horses for Life is een online magazine dat zich focust op "klassiek rijden" - en dat nogal vanuit de Franse klassieke (zeg maar Baucheriaanse) dressuur, met hier en daar een vleugje Parelli (Parelli-dressuur dan), een beetje imprinting enzovoort; wie er wérkelijk achter zit is een beetje onduidelijk. Zeer strijdvaardig ook, getuige dit artikel over de WEG 2010, oftewel Isabelle Werth, in fotos. Een reeks foto's om toch even bij stil te staan, vooral na, inderdaad, de specifieke regelgeving van de FEI rond Laag-Diep-Rond-versus-Rollkür.

donderdag 18 november 2010

In het "Jack en Jill Experiment" leerden twee duiven te "praten" met elkaar door op knoppen te drukken. Duif 1 kan een gekleurd lichtje zien, duif 2 niet - duif 1 "vertelt" aan duif 2 wat de kleur is, en duif 2 bevestigt dat door die kleur uit een reeks aan te duiden.
Dit experiment lijkt eenvoudig, maar het leidt onverwacht tot zeer complex gedrag.
Het tweede filmpje toont nog hoe één duif een andere duif imiteert. Maar daarna komt het: Epstein en Skinner herhalen op hun eigen gedragsanalytische manier een aantal experimenten die vaak gebruikt worden om een bijzondere intelligentie aan te tonen, zoals het bekende "doos en banaan" probleem waarbij om aan een banaan te raken twee apen moeten samenwerken; of de spiegeltest.
Epstein en Skinner tonen aan dat het oplossen van deze problemen niet per se cognitie, taal, zelfbewustzijn, probleemoplossende vaardigheden of logica bewijzen: ook een duif kan het, gewoon omdat ze een aantal simpele dingen heeft aangeleerd die ze hierbij kan gebruiken, zonder dezelfde "intelligentie" te hebben als primaten. Een optelsom van een aantal aangeleerde, eenvoudige gedragingen kan dus leiden tot ogenschijnlijk zeer complex gedrag.

Twee filmpjes op Youtube, voor als je een half uurtje tijd hebt:


zondag 7 november 2010

Doorstaat jouw trainingssysteem deze test?

McGreevy and McLean, 2007 – The roles of learning theory and ethology in equitation. Journal of Veterinary Behavior: Clinical Applications and Research, Volume 2, 108‐118) - download de samenvattende pdf van Ises.

1. Ken en gebruik leertheorie op een juiste manier.
2. Train de verschillende signalen (= hulpen en cues) op een niet-verwarrende, duidelijke en eenvoudige manier.
3. Train en verbeter de respons op signalen (= wat het paard doet als antwoord op jouw hulp/cue) één voor één.
4. Train slechts één respons per signaal.
5. Train responses binnen een consistente en onveranderlijke structuur, ook in de tijd (bijvoorbeeld de voorbereiding en uitvoering van overgangen, of het aanrijden op een hindernis).
6. De duur van de respons is de verantwoordelijkheid van het paard (in draf blijven binnen eenzelfde frame en tempo moet getraind worden om door het paard zelf onderhouden te worden, niet met elke pas met sporen opnieuw uitgelokt worden).
7. Voorkom angst en vluchtresponsen in de training (want daar geraak je van je leven niet meer af, zie ook poisoned cues).
8. Ontspanning is de belangrijkste toetssteen van je training.

zaterdag 30 oktober 2010

donderdag 28 oktober 2010

Paarden maken het weer goed na conflict

Een bijzondere paper, toch wel: Post-conflict friendly reunion in a permanent group of horses. Weer iets wat gedacht werd dat paarden niet zouden kunnen, met vérgaande implicaties voor ons trainen.
Nadat er een conflict was geweest binnen een stabiele kudde, bleken de paarden elkaar gedurende een korte tijd daarna even véél vriendelijker te behandelen dan ervoor - echt "kiss & make up"-gedrag. Bovendien bleek 60% van die weergoedmaken-periodes ingezet te worden door een "vredestichter" - een paard dat niet zélf bij het conflict betrokken is, maar de ruziemakers wél ertoe aanzet om het conflict te beëindigen.

maandag 25 oktober 2010

Animal Training Conferences US

Zit er voldoende geld in je spaarpot?
Je kan in 2011 voor $359 + reiskosten naar het driedaagse Clickerexpo in Californie of Chicago, uiteraard, maar je kan ook voor $140 + reiskosten naar het ééndaagse Orca's Art and Science of Animal Training Conference.
Het verschil? Je komt er ongeveer dezelfde topnamen tegen, maar waar Clickerexpo meer rond honden draait, wordt Orca's Art & Science vanuit de University of Texas georganiseerd, met een bredere focus (o.m. gedragsprogramma's in dierentuinen).

maandag 11 oktober 2010

Philippe Le Jeune wereldkampioen

Philippe sprong foutloos op het wereldkampioenschap in Kentucky. In die Final Four berijdt elke ruiter niet enkel zijn vertrouwde paard, maar ook de toppaarden van de andere concurrenten. Wie het minste strafpunten pakt, wint.
Gevraagd naar het "geheim van zijn succes", vertelt hij dat dat door zijn paardenfluisteraarscapaciteiten komt. Nu gaat mijn haar zo al omhoog staan als iemand zichzelf (of erger nog, mij) paardenfluisteraar noemt, maar allez, blijkbaar màg het nu.

vrijdag 8 oktober 2010

Zo voelt het (ongeveer) - Run Henny Run


...wat een ongelooflijk uithoudingsvermogen heeft zo'n paard.

woensdag 15 september 2010

Onderstaand filmpje gaat over de olympisch goud-winnaar op de Olympische Spelen van 1932, Lesage. Voor de eerste keer werd passage en piaffe gevraagd in de proeven. Je kan dit niet vergelijken met hoe nu wordt gejureerd - ongetwijfeld zou Lesage niet eens geselecteerd worden; de normen daarvoor zijn helemaal veranderd. Maar wat je ziet is lichtheid, dansen, fijn gereden zijn, en dat hoofd is NIET aan de vertikaal, maar er vér voor. Tuurlijk zouden we nu vinden dat Lesage z'n paard niet genoeg "over de rug" rijdt, maar toen was het spectaculair.

Uit de tijd toen het allemaal nog "makkelijker" was:

maandag 6 september 2010

Anky sleept Astrid niet meer voor de rechter

Anky koos eieren voor haar geld - blijkbaar stonden té veel mensen voor één keer niet achter de Nederlands dressage queen, maar achter journaliste Astrid Appels. Het proces dat normaal de 8ste van start zou gaan, leidde over de hele wereld tot discussies over haar controversiele trainingstechniek - én over het gedrag van Sjef Jansen, die niet erg vriendelijke emails naar Astrid had gestuurd.

donderdag 26 augustus 2010

Approach & Retreat oftewel Constructional Approach Training

We kennen het al lang, approach & retreat, maar hieronder zie je de CAT-procedure zoals Dr Rosales-Ruiz het noemt. Het mag op het eerste gezicht hetzelfde lijken, maar als je goed kijkt wordt CAT toch wat bewuster toegepast als beloningsstrategie. Het verschil is klein nochtans, behalve dat ook profs soms het warm water weer willen heruitvinden door er andere woorden op te plakken. Toch een fijn filmpje!

dinsdag 24 augustus 2010

Anky sleept Astrid voor de rechter

Astrid Appels, een Belgische die eurodressage.com beheert en een van de eerste bloggers over paardensport die ik volgde, wordt door Anky voor de rechter gedaagd, vanwege haar kritiek op Anky's rijsysteem. 8 september is de rechtszaak. Sjef jansen heeft zich umm - enigszins van z'n kleinste kant laten kennen, overigens, volgens dit artikel dat mails aan Astrid citeert.

zaterdag 7 augustus 2010

Shawna Karrash

12 jaar, in 1998, geleden kocht ik Alexandra Kurland's eerste clickertrainingsboek, zonder wat ik las in de praktijk om te zetten. Ik kende haar al sinds 1996 van de horsemanship-emaillijst (ze was gewoon één van de meeschrijvende leden daar) maar clickertraining, nee, dàt zag ik niet echt zitten (noem eender welk vooroordeel je kan hebben tegen clickertraining - ik heb het ook gehad).
10 jaar geleden, september 2000, volgde ik dan toch maar mijn eerste clinic "clickertraining" bij Els van der Zanden in Nederland (lees mijn verslag voor het tijdschrift van de Belgian Horsemanship Association hier) - alleen, het heette toen niet zo. Ik leerde namelijk het nu wat vergane bridge&target trainingssysteem van Kayce Cover, één van de drie stromingen in operant-conditioneren-met-de-bridge.
De tweede stroming toen was On Target Training van Shawna Karrash.
De grootste groep deed en doet aan "clickertraining", een woord uitgevonden door Gary Wilkes en gecommercialiseerd door clickerguru Karen Pryor; Alexandra Kurland komt uit Karen Pryor's "stal", vandaar dat zij ook de meest bekende paardnclickertrainster is en blijft. Karen Pryor is een beetje de Pat Parelli van de clickertraining met een stevig commercieel management achter zich.

De drie variantes verschillen overigens maar op details van elkaar, maar toen lag dat allemaal wat gevoeliger. Ikzelf noemde wat ik deed ook "bridge&target" en niet clickertraining omdat toen NIET met de clicker werken (maar met stem) of NIET altijd met voer belonen een grote zenuwachtige nee was op de clickerlijst, genoeg om zelfs een tijdje op "moderating" (en censuur) gezet te worden op de clickertraininglijst.

Ondertussen zijn de gemoederen wat bedaard; de meeste trainers die een bridge gebruiken en voor de rest allemaal hun eigen gevoel volgen noemen zich meestal toch wel "clickertrainers" (if you can't beat them, join them), of toch nog wat mystieks extra's claimend "beyond clickertraining".
En zie, ook Shawna Karrash spreekt nu van clickertraining. Op onderstaand filmpje werkt ze met een paard dat 7 jaar geleden het laatst getraind werd met de clicker en nog feilloos weet hoe het dan gaat - let op z'n enthousiasme.

donderdag 5 augustus 2010

Vlaams Paardenloket

Het Vlaams Paardenloket is je advies- en informatiepartner voor de Vlaamse paardenwereld en de overheid - dat wil zeggen: wat voor vraag je ook hebt over paarden en ruimtelijke ordening, dossiers, projecten, houden van paarden... daar dienen ze dus voor.
Net gelezen: een vergunning voor een schuilstal op je wei hoeft niet meer.

woensdag 28 juli 2010

Nieuwe dingen leren: eentje per dag

Een nieuwe motorische vaardigheid (zoals bvb targetten met de ene hand en belonen met de andere) die je net nieuw aangeleerd hebt blijft zo'n 5-6 uur in je tijdelijke geheugen zitten. Die nieuwe info is gedurende die tijd heel kwetsbaar.
Als er allerlei andere dingen gebeuren (teveel andere info, zoals het proberen aanleren van een tweede nieuwe ding) dan verdwijnt het ook weer makkelijk. Je geheugen is namelijk niet bezig met "niets" doen, het is bezig met het verwerken van de gegevens, letterlijk het aanleggen van nieuwe zenuwbanen en -verbindingen. Hoe rustiger dat kan, hoe beter de te verwachten uitvoering van het nieuw geleerde - oftewel het latere motorisch geheugen.
Pas na die zes uur zit de nieuwe nu verwerkte info opgeslagen in het permanente geheugen, ook al is er gedurende die tijd niet geoefend. Het goede nieuws is dat na die zes uur het nieuw geleerde zowat hardwired is.

De tweede stap gebeurt alleen als je effectief slaapt: je opslaggeheugen is dan bezig met het verbeteren van je motorgeheugen: het nieuw aangeleerde wordt als het ware gestabiliseerd.

De derde stap is de heroproepingsfase waar de gestabiliseerde herinnering kan aangepast worden. Pas dan kan je dus ingrijpen door te verbeteren of veranderen, waarbij het hele proces opnieuw begint.

Dat betekent dus dat als je één nieuw ding hebt geleerd dat best wel moeilijk was, je jezelf een rustperiode van 5-6 uur moet gunnen. Trainen gaat dus best 's ochtends of in de vroege namiddag, afhankelijk van wanneer je gaat slapen; niet 's avonds dus - je hebt die 5-6 uur verwerkingstijd nodig vóór je slaap. Na daarna een nachtje slapen zal het dus beter gaan dan gisteren.

Daartegenover, als je iets nieuws "slecht" hebt geleerd kan je dus ofwel onmiddellijk, binnen die 5-6 uur ingrijpen om te wissen. Doe je niets, dan wordt dus de verkeerde uitvoering opgeslagen en "verbeterd" (of zo je wil, verslechterd) tijdens je slaap en zal het dus veel moeilijker zijn om van daaruit te corrigeren.

Wil je absoluut twéé nieuwe motorische vaardigheden op één dag leren, dan kan dat alleen effectief als je tussendoor anderhalf uur slaapt.

Referenties:
- Neural Correlates of Motor Memory Consolidation (pdf)
- Inhibitory control of competing motor memories (pdf)

Trailerladen als research paper

Jesùs Rosales-Ruiz, the man van de "poisoned cue" research, begeleidde Dawnery Ferguson in een thesis rond trailerladen met behulp van targets en positieve bekrachtiging. Hier vind je de pdf.

vrijdag 23 juli 2010

Horse Mania

In Kentucky is de Horse Mania van start gegaan. Onderdeel daarvan is een verzameling beschilderde paarden overal in Kentucky. Wij hadden hier al olifanten en koeien, wanneer paarden?

dinsdag 20 juli 2010

The horse doesn't give and get soft because you take on the rein, but because you give on it.

Kyra Kyrklund

zondag 18 juli 2010

Ouch, Pat

Wie zonder zonde is werpe de eerste steen... en het is altijd makkelijk om geisoleerde stukken uit een heel trainingstraject te halen en dat zo aan elkaar te plakken dat je een heel ander beeld krijgt. Het PNH-programma heeft de laatste 10 jaar een lange weg afgelegd naar wat meer ethiek en nuance. Maar "love, language & leadership" is toch wat anders dan dit, en juist iemand als Pat Parelli himself zou dit niet mogen overkomen...
In dit geval is er voor mij geen twijfel: dit doel heiligt de gebruikte middelen niet.

Michael Morrisey gediskwalificeerd

Op 9 juli ll. reageerde Michael Morrisey z'n frustratie af op z'n paard Crelido tijdens een WEG-springwedstrijd. Hij werd, terecht, gediskwalificeerd. De grondjury - die niet was tussengekomen - heeft trouwens ook een officiele reprimande gekregen.
Wat dubbel erg was: hoewel Morrisey na de wedstrijd z'n excuses had aangeboden aan de wedstrijdsteward die hem er op aan had gesproken, kwam z'n advocaat achteraf af met het argument dat het geen misbruik was, want dat het paard "geen tekenen van stress of verwondingen" had getoond. Dat zou er nog moeten bijkomen!
De FEI-regel heeft het bij misbruik over "pijn of onnodig discomfort" en een maximum van 3 zweepslagen.

Het incident werd trouwens gefilmd:


Ik denk niet dat iemand zich illusies maakt over hoe het er bij de meesten onder ons in werkelijkheid aan toe gaat. Meer dan 3 zweepslagen (of touwslagen, of snokken aan een bit, of rammen met de sporen), diskwalificeer jezelf. Stap af, zadel je paard af en geef je paard dat wat hij het liefst wil: dat je weg bent, zo ver en zo lang mogelijk. En kom pas terug als je je onmacht hebt omgezet in een concreet, praktisch en vooral ethisch trainingsplan.

vrijdag 16 juli 2010

Zin in een ongewone hondenjob?

The FBI’s Forensic Canine Program (FCP) has a Forensic Canine Operations Specialist position available which will be posted at www.usajobs.opm.gov/ on Friday, July 16, 2010. The FCP is a science-based initiative where the staff is responsible for a variety of canine training, handling, research and administrative functions. The FCP is a national program based in Fredericksburg, VA and manages all canine-related evidence collection functions for the FBI.

We are searching for a non-traditional animal training specialist able to constructively challenge traditional methods and be challenged by other staff members. It is not a job for a dog lover. This position will require an individual that enjoys being extremely busy, responds well to constructive criticism, and is comfortable speaking in public. The work is highly visible and rewarding given the nature of crimes being investigated nationally. Interested individuals must meet certain physical requirements that will allow them to sustain long periods of running and prolonged walking. The candidates must be able to travel.

I appreciate any efforts to assist us in this important search.


Mailen naar Rex Stockham

woensdag 14 juli 2010

Mongolië Paardenland

...maar dat betekent niet dat het vriendelijk begint.

vrijdag 9 juli 2010

Paul, het voetbal-orakel



Met wat extra - meer nuchtere - uitleg hier.

woensdag 7 juli 2010

Straffen vermindert de kans op nieuwe dingen leren

Het blijft me verbazen waarom mensen blijven vragen "en wanneer kan ik dan stoppen met belonen" - en nooit "en wanneer kan ik dan stoppen met sporen geven - aan het bit rukken - met de zweep slaan (en dan ga ik nog voorbij aan het feit dat ze oorzaak en gevolg door elkaar halen).

En dus, een onderzoek uit 1990 opgediept - onder het motto "als je het van mij niet gelooft, dan misschien van een ander". Ponies werden voor een maze of doolhof gezet (waarin paarden en ponies gewoonlijk jammerlijk falen) om te kijken hoe snel ze konden leren hun weg te vinden, en of rangorde iets te maken had met leervermogen (wat niet zo bleek te zijn*). Een tweede deel van het onderzoek gebruikte ("milde") shocks om foute responsen te straffen, tegenover een voedselbeloning als ze het goed deden.
Zoals ook blijkt uit de latere poisoned cue-onderzoeken** met honden, leerden paarden die gestraft werden dan wel (bijna) even snel als paarden die beloond werden, maar ze waren wel minder geneigd om nieuwe dingen te willen leren. Op langere termijn is straffen dus schadelijk voor de wil tot leren van je paard.
Samenvatting van het onderzoek van Haag, Rudman and Houpt vind je hier (pdf).
Lees ook dit (pdf) voor de praktische implicaties, zoals waarom het belangrijk is dat een paard leert leren.

* het uitgangspunt was dat submissieve paarden misschien sneller hulpen zouden gehoorzamen dan dominante paarden, die meer geneigd zouden zijn hun eigen ding te doen.

** poisoned cue: liever niets doen dan de kans lopen gestraft te worden (ongeacht of er een kans is om beloond te worden)

zondag 4 juli 2010

Het slimste paard ter wereld

...heet Lukas en is 17 jaar oud. Hij is een ex-racepaard, maar werd na peesblessures verwaarloosd, en is op die manier terecht gekomen bij Karen Murdock. Hij kan - naast een heleboel andere leuke dingen - 18 à 20 cijfers uit elkaar houden, althans volgens Karen.
Of het allemaal voldoet aan wetenschappelijke normen, durf ik wat betwijfelen (geen double-blind opzet om Clever Hans phenomena te voorkomen) en het wordt gewoon slim gemarketeerd, maar het ziet er in elk geval prettig en ontspannen uit.
Als je niet weet wat doen met je paard, hier is wat inspiratie.

zaterdag 3 juli 2010

"I, not events, have the power to make me happy or unhappy today. I can choose which it shall be."

– Groucho Marx

vrijdag 2 juli 2010

Europa en ik

Als je sommige media of politici moet geloven denk je dat Europa niks wezenlijks betekent, en dat het allemaal over onze hoofden heengaat. Ik denk dat 'Europa' simpelweg niet voldoende communiceert over haar concrete maatregelen naar die mensen die daar rechtstreeks baat bij hebben. Zo kwam ik er nog maar net achter dat het in het Verdrag van Lissabon (1 december 2009) niet alleen ging om de herstructurering van de Europese raad, waardoor o.m. Herman Van Rompuy "president" van Europa werd.
Dit Verdrag zette namelijk ook een andere wet in werking, iets unieks voor de hele wereld, en een énorme stap voorwaarts wat mij betreft - al zullen veel mensen er amper iets bij denken: "grants legal status to animals by virtue of sentience". Dat wil zeggen: elk dier is nu bij wet een bewust, denkend, voelend wezen (sentient 1. having the power of perception by the senses; conscious).
Dit heeft énorme implicaties voor de wetten op dierenwelzijn, research, transport, voedingssector etc etc.

zondag 27 juni 2010

Françoise en Zenghi

Ik herinner mij nog altijd die eerste keer dat ik Zenghi ontmoette: hij viel aan, en beet, om te hébben. Francçoise zat met de handen in het haar. Die dag was de eerste van een heleboel dagen waarop Françoise steeds meer de kracht ontdekte van simpelweg tegen je paard zeggen dat als hij iets doet wat je niet wil, dat dat niks oplevert, zonder daarbij geweld te gebruiken - maar dat wél iets goeds doen, hem prompt een beloning oplevert. In het Grondwerk-boek staan ze op verschillende pagina's, bijvoorbeeld rond kunnen stilstaan (en in zijn geval dus NIET bijten), pag 157, en trailerladen, pag. 276-277, en als je naar onderstaand spiksplinternieuw filmpje kijkt, is het nauwelijks te geloven dat dat dezelfde Zenghi is... en dezelfde Françoise. Chapeau!



Françoise geeft nu ook les, check even haar website.

zaterdag 26 juni 2010

Interspecies relationships

...zo heet dat.

zondag 20 juni 2010

Waarom zou je pelikanen wassen?

...Je zou het geld en de tijd beter besteden aan het herstellen van de habitat. Tenminste, dat is wat sommige wetenschappers zeggen over al die BP-olie in de Golf van Mexico. Wat betekent dat "herstellen van de habitat" - geld storten in een fonds waarvan je niet weet wat er echt mee gebeurt? Ik ben het daar dus niet mee eens - het maakt namelijk verschil uit voor die ene pelikaan, en het is iets wat je als klein mensje tenminste echt kan doen.
Het doet me weer eens denken aan dat verhaal van Loren Eisely. Het gaat niet altijd om het grote geheel; soms gaat het erom om gewoon dat ene kleine onderdeel beter te maken. Het moet érgens beginnen, als een steentje dat kringen maakt in een vijver.

woensdag 19 mei 2010

Het is niet wat je doet, 't is hoe je het doet

Ik citeer uit een newsletter van Karen Pryor:
It’s a sunny spring afternoon in New England at the annual meeting of a group of animal behaviorists. I’m sitting on a folding chair alongside a small corral, watching some demonstrations with horses. My friend Tim Sullivan, curator of behavioral husbandry at the Brookfield Zoo in Chicago, is sitting on my left.
We’re watching a demonstration of clicker training. A calm old police horse is led into the corral and turned loose. The trainer stands on our side of the fence. She has a clicker, a bucket of feed, and a huge target stick that looks like a toilet plunger, with a big padded lump on one end.
The horse comes over to her. Click, treat. The trainer picks up the target stick, swings it over the fence, and jabs it at the horse. The horse has seen a lot of things in his life, but he’s never seen this. Startled, he throws up his head and backs away. I laugh.
Then I’m embarrassed. I don’t mean to humiliate the trainer; I should have kept my laugh to myself. The trainer coaxes the horse over again, shoves the target stick at him again, and startles him again, but less. In a few more tries she’s got him touching the target, and the fear, though still visible, is almost gone.
Tim Sullivan leans over to me and says, “You can always tell when a trainer is coming from method instead of principle.” Boy, can you ever! Golden words.


Nu denk je misschien, waar gààt dit over? De trainer had toch resultaat?
Ja, maar het had véél eenvoudiger gekund, als de trainer niet gewoon was teruggevallen op wat hij kende van daarvoor, in combinatie met een clicker en voer. Het gaat om het principe, niet om de methode. Wat ze hier deed was het paard de targetstick leren verdragen, niet hem van in het begin vertellen wat een gewéldig ding zo'n targetstick eigenlijk is, door hem bijvoorbeeld gradueel te introduceren als iets dat hij onder controle heeft.
Het is typisch iets wat "crossover" trainers doen: ze denken nog niet echt na over wat dat vierde leerkwadrant hen kan bieden, ze vallen gewoon terug op wat ze al kennen en combineren dat. Er is nog geen begrip. Is dat "slecht"? Nee, natuurlijk niet. Maar het is wél een gemiste kans. Voor de mens, om een betere trainer te worden. Voor het paard, om meer vertrouwen in mensen te krijgen.
Maar het is in elk geval een begin - of tenminste, het kàn een begin zijn.

Als ik les geef in clickertraining maak ik me nooit illusies over de uitkomst van zo'n clinicdag. Van de 10 mensen zijn er 10 enthousiast. 3 gaan er naar huis en doen er nooit meer wat mee. 6 proberen het een beetje uit, en zetten niet door, misschien ontmoedigd doordat het niet vanzelf gaat, of omdat ze het enkel zien als iets wat wel van pas kan komen bij het leren voeten geven of iets dergelijks, of omdat ze toch al nooit bewust trainen, dus nu ook niet. Voor 1 verandert z'n wereld. Die gaat met jetlag naar huis, zoals ik lang geleden, en gooit z'n hele trainen om. Voor die mens doe ik het.
Bij welke groep hoor jij?

zondag 16 mei 2010

Laag, diep en rond, hoe laag diep en rond is dat precies?

De FEI heeft tekeningen gepubliceerd over wat "mag" bij laag-diep-rond en laag-diep instellingen, in een pdf, als handleiding voor de stewards die nu bij inrijringen bij dressuurwedstrijden moeten waken over het welzijn van de paarden. Daar zitten geen bijgetrokken hoofden bij - de bovenlijn van een paard is wel degelijk rond maar zeker niet dat verkrampte waar de tranen je van in de ogen schieten; en bovendien mag dit slechts voor 10 minuten per keer.

donderdag 13 mei 2010

Rugpijn bij paarden wordt veroorzaakt door de ruiterhouding

Human Direct Actions May Alter Animal Welfare, a Study on Horses (Equus caballus)
(Clémence Lesimple, Carole Fureix, Hervé Menguy, Martine Hausberger)

Negentien paarden uit twee manèges werden onderzocht door een ervaren chiropractor. Tegelijk werden deze paarden met hun ruiters geobserveerd tijdens een rijles. De resultaten tonen aan dat 74% van de paarden zware ruggenwervelproblemen hadden; slechts 26% hadden slechts milde of geen problemen. Er bleek een sterk verband te zijn tussen de rugproblemen die in stilstand werden geconstateerd en de houding van de ruiter.

Het volledige onderzoek lees je hier.

woensdag 12 mei 2010

Slimme Hans

Uit een oude Teleac-uitzending, een heropfrissing over waar de "Clever Hans"-phenomena vandaan komen, waar bij de opzet van wetenschappelijk onderzoek nog steeds rekening mee wordt gehouden, zoals bvb de dubbel-blind opzet van experimenten.



Een filmpje van Barbara die dit als tricktraining gebruikt met Feija:



Lees in dat verband ook over (de kritiek op) de taalprojecten met Washoe en Nim Chimpsky.

vrijdag 7 mei 2010

Atypische myopathie

In België gebeurt er iets vreemds met (gelukkig tot nog toe maar enkele) paarden: atypische myopathie. Als ik de kenmerken lees voor "risky pastures" dan zit die van ons er hélemaal in. Da's toch wel schrikken. Dan hou je paarden natuurlijk en dan krijg je dit - gelukkig worden die van mij wél bijgevoerd, al is het maar om ze allemaal even te zien, elke dag (met uitzondering van onze Cliff die altijd te mager is. Daar moet gewoon heel veel eten in.

Een broertje voor Adje

Adje, mijn schat van een KWPN merrie, heeft er op 5 april een (half-)broertje bijgekregen: Filosofensteen (papa is Spinoza).

dinsdag 4 mei 2010

Online paardentv

Wist je dat de FEI een site heeft die de belangrijkste wedstrijden live online broadcast?
Er is ook een archief, overigens.

Dressage the friendly way

Had ik jullie ooit al eens expliciet gewezen op de meest integere dressuurmevrouw die ik ken?

zondag 2 mei 2010

Striktere EU-regulering voor laboratoriumdieren

Er komt een strakkere wet op het dierenwelzijn voor proefdieren, opgelegd vanuit de EU. Dat is goed nieuws voor de 12 miljoen proefdieren (waarvan zo'n 70% muizen en ratten), maar er zijn toch nog een pak uitzonderingsregeltjes ingesloten. De research ivm genetica bijvoorbeeld doet daarentegen het gebruik van proefdieren weer stijgen - en dan vooral primaten.
In elk geval moet er vanaf nu steeds toelating gevraagd worden, en er komen ook verplichte inspecties op het welzijn. Proeven voor cosmetica mogen niet meer (vanaf 2013 zal ook de verkoop van cosmetica getest op dieren verboden zijn).

Paarden worden meestal gebruikt voor het testen van paardengeneesmiddelen, maar er wordt ook veel geld gepompt in genetica en fokkerij-onderzoek. En ongetwijfeld zijn er ook illegale laboratoria voor doping. Er gaat gewoon té veel geld om in de paardensport.

donderdag 29 april 2010

Wat nu met Tilikum?

Tilikum is de Seaworld-orca die 2 maanden geleden z'n trainster verdronk, om wat voor reden dan ook. Dat was even wereldnieuws, en nu alweer vergeten, behalve voor Tilikum zelf, die nu in eenzame opsluiting verblijft - en dat voor een intelligent kuddedier. Hij fokt namelijk makkelijk - hij heeft al 11 orca-babies opgeleverd, en die gaan voor miljoenen dollars de deur uit.
Waarom doet mij dat nu aan dekhengsten denken? Hoewel- zelfs hun weien zijn in verhouding groter dan wat Tilikum krijgt.

woensdag 28 april 2010

Artikel 401

Article 401 Object and General Principles of Dressage
5.” …the head should remain in a steady position, as a rule slightly in front of the vertical, with a supple poll as the highest point of the neck…” p.11

Just Say Yes

dinsdag 20 april 2010

Press Release van de FEI ivm agressief rijden

Uittreksels:

- One of the key stipulations in the Working Group’s report was that all unacceptable training methods and techniques must be stopped immediately. The Working Group was also insistent that abuse of the horse should be avoided and, in particular, stressing the horse, aggressive riding and inflicting pain and/or discomfort on the horse must be prevented.

- Movements which involve having the horse’s head and neck carriage in a sustained or fixed position should only be performed for periods not exceeding approximately ten minutes without change (diagrams defining the head and neck positions will be provided to the Stewards)

- No single neck position should be maintained which may lead to tiredness or stress

- The rider is not permitted to use rough, or abrupt aids or apply constant unyielding pressure on the horse’s mouth through a fixed arm and hand position

Er komen ook stewards die alles op de inrijterreinen controleren.

Link met de volledige guidelines

zondag 18 april 2010

The Matching Law

Stel dat je twee gedragingen hebt, maar je wil het ene gedrag toch nog meer zien dan het andere. Hoe kan je dat doen, zonder te gaan straffen (je wil het andere gedrag niet kwijt)?

Het voorkomen van gedrag gaat gelijk omhoog of omlaag met de hoeveelheid bekrachtiging. Dit geldt ook voor geschatte waardes, dwz met hoger of lager gewaardeerde bekrachtigers.

Bij twee gedragingen
- kan je het ene gedrag verlagen door het andere gedrag meer te belonen
- kan je het ene gedrag verhogen door het andere gedrag minder te belonen
- kan je het ene gedrag verhogen door een hoger gewaardeerde bekrachtiger te gebruiken dan voor het andere gedrag
- kan je het ene gedrag verhogen door een lager gewaardeerde bekrachtiger te gebruiken voor het andere gedrag.

zondag 11 april 2010

Van paard tot steak

Gaia heeft uitgevist waar ons paardenvlees vandaan komt - en meer bepaald: hoe het hier geraakt.
Niet voor gevoelige kijkers.

donderdag 8 april 2010

Natuur en wiskunde

vrijdag 26 maart 2010

Earth Hour

Niet vergeten! Morgenavond, 27 maart, 20.30 u - lichten uit gedurende één uur!

dinsdag 23 maart 2010

Samenwerking en gevoel voor rechtvaardigheid, een heerlijk clipje

Jaloezie versus naijver

Dr. Paul Morris en Christine Doe stelden in 2006 op de BA Festival of Science in de UK een paper voor met de titel "Proud Horses and Jealous Dogs: Evidence for Secondary Emotions in Non-Primate Species", gebaseerd op onderzoek met 1000 dieren.
Het wordt in wetenschappelijke kringen in het algemeen aanvaard dat honden, katten, paarden en andere niet-primaten primaire emoties zoals woede, angst en verrassing hebben. Secundaire emoties zoals jaloezie, trots, schaamte en ontezetting zouden alleen bij mensen en misschien chimpansees voorkomen. De studie toont echter een heel ander beeld, en dat kunnen wij als paardeneigenaars uiteraard bevestigen: natúúrlijk zijn paarden ook jaloers.
Een mogelijke oplossing voor het ongemak dat 'gewone' dieren misschien toch menselijker zijn dan gedacht heb ik net gelezen: een paper uit 2007 (pdf) van Ogarkova, die nagaat of jaloezie dan misschien een primaire emotie is, eerder dan een secundaire. Een interessante mix van filosofie, psychologie en linguistiek. Voor de liefhebbers!

maandag 22 maart 2010

Wilde paarden houden van "native drumming"

Bij een trommel- en chant-workshop voor jonge Indianen in Lancaster, Californië (US) konden ze hun ogen niet geloven, toen mustangs spontaan naar het geluid toekwamen en in een halve cirkel rondom de drummers bleven staan.

zondag 21 maart 2010

vrijdag 19 maart 2010

Paarden vergeten goeie trainers niet

Onderzoekers van de Universiteit van Rennes bestudeerden 23 paarden en de manier waarop de dieren reageerden op een vrouwelijke trainer.
De trainer verzorgde en bereed de paarden en leerde hen verschillende commando’s zoals het Franse woord ‘reste!’ (blijf!). Ook moesten de dieren bijvoorbeeld hun hoeven optillen om ze te laten inspecteren.
Toen de trainingsperiode erop zat, werden de paarden en de trainers gedurende acht maanden van elkaar gescheiden. Daarna testten de wetenschappers of de paarden zich de trainer en de geleerde commando’s nog konden herinneren.
Uit het onderzoek bleek dat alle dieren na de scheidingsperiode eerder naar de vrouwelijke trainer toeliepen dan naar willekeurige andere mensen. Ook bleken de paarden zich de meeste commando’s nog te kunnen herinneren.
De wetenschappers merken op dat de paarden zich hun trainer vooral goed herinnerden als ze waren getraind met positieve conditionering. Dat is een methode waarbij de dieren na goed gedrag worden beloond met voedsel.
Zodra het onderzoek gepubliceerd wordt in 'Animal Behavior' krijg je de link naar de abstract.

Spiegeltest

't Is niet omdat een dier het niet spontaan doet, dat het iets niet kan leren - dat is wat ik er altijd bijzeg in mijn lessen trainingspsychologie wanneer ik het over Theory of Mind heb en de spiegeltest. Er is nu ook een onderzoek naar, met varkens, dat in deze richting wijst:

Pigs learn what a mirror image represents and use it to obtain information
Donald M. Broom, Hilana Sena and Kiera L. Moynihan

Abstract
Mirror usage has been taken to indicate some degree of awareness in animals. Can pigs, Sus scrofa, obtain information from a mirror? When put in a pen with a mirror in it, young pigs made movements while apparently looking at their image. After 5 h spent with a mirror, the pigs were shown a familiar food bowl, visible in the mirror but hidden behind a solid barrier. Seven out of eight pigs found the food bowl in a mean of 23 s by going away from the mirror and around the barrier. Naïve pigs shown the same looked behind the mirror. The pigs were not locating the food bowl by odour, did not have a preference for the area where the food bowl was and did not go to that area when the food bowl was visible elsewhere. To use information from a mirror and find a food bowl, each pig must have observed features of its surroundings, remembered these and its own actions, deduced relationships among observed and remembered features and acted accordingly. This ability indicates assessment awareness in pigs. The results may have some effects on the design of housing conditions for pigs and may lead to better pig welfare.

donderdag 18 maart 2010

Scheefgericht zijn, niet alleen spiermatig

Je weet in elk geval al dat paarden scheefgericht zijn, en dat de meesten links ingebogen zijn. Niet alleen omdat we zelf alles aan die kant doen (vanwege onze rechtshandigheid en omdat het cultureel bepaald is), maar zelfs veulens al zogen duidelijk meer linksgebogen. Als paarden mogen kiezen, zullen ze bvb. zelf altijd makkelijker linksom longeren dan rechtsom.
Er lijkt nu wat meer aan de hand te zijn dan alleen maar spieren die links meer samengetrokken zijn dan rechts. Paarden die voornamelijk monoculair zicht hebben, hebben ook bijna volledig gekruiste optische vezels, dwz het linkeroog geeft informatie naar de rechter hersenhelft, en omgekeerd. Als alles nieuw is, dan houdt het paard je eerder in z'n rechteroog (linker hersenhelft voor inschattingen). Blijkt de situatie stresserend is en mogelijk actie om actie te vragen dan verschuift het paard z'n waarneming naar het linkeroog houden (rechter hersenhelft voor het verwerken van negatieve emoties). Hieronder de twee betreffende onderzoeken uit 2008.

Visual laterality in the domestic horse (Equus caballus) interacting with humans
Kate Farmer, Konstanze Krueger and Richard W. Byrn

Abstract
Most horses have a side on which they are easier to handle and a direction they favour when working on a circle, and recent studies have suggested a correlation between emotion and visual laterality when horses observe inanimate objects. As such lateralisation could provide important clues regarding the horse’s cognitive processes, we investigated whether horses also show laterality in association with people. We gave horses the choice of entering a chute to left or right, with and without the passive, non-interactive presence of a person unknown to them. The left eye was preferred for scanning under both conditions, but significantly more so when a person was present. Traditionally, riders handle horses only from the left, so we repeated the experiment with horses specifically trained on both sides. Again, there was a consistent preference for left eye scanning in the presence of a person, whether known to the horses or not. We also examined horses interacting with a person, using both traditionally and bilaterally trained horses. Both groups showed left eye preference for viewing the person, regardless of training and test procedure. For those horses tested under both passive and interactive conditions, the left eye was preferred significantly more during interaction. We suggest that most horses prefer to use their left eye for assessment and evaluation, and that there is an emotional aspect to the choice which may be positive or negative, depending on the circumstances. We believe these results have important practical implications and that emotional laterality should be taken into account in training methods.


Laterality and emotions: Visual laterality in the domestic horse (Equus caballus) differs with objects' emotional value
Alice De Boyer Des Roches, Marie-Annick Richard-Yris, Séverine Henry, Mohammed Ezzaouïa and Martine Hausberger

Abstract
Lateralization of emotions has received great attention in the last decades, both in humans and animals, but little interest has been given to side bias in perceptual processing. Here, we investigated the influence of the emotional valence of stimuli on visual and olfactory explorations by horses, a large mammalian species with two large monocular visual fields and almost complete decussation of optic fibres. We confronted 38 Arab mares to three objects with either a positive, negative or neutral emotional valence (novel object). The results revealed a gradient of exploration of the 3 objects according to their emotional value and a clear asymmetry in visual exploration. When exploring the novel object, mares used preferentially their right eyes, while they showed a slight tendency to use their left eyes for the negative object. No asymmetry was evidenced for the object with the positive valence. A trend for an asymmetry in olfactory investigation was also observed. Our data confirm the role of the left hemisphere in assessing novelty in horses like in many vertebrate species and the possible role of the right hemisphere in processing negative emotional responses. Our findings also suggest the importance of both hemispheres in the processing positive emotions. This study is, to our knowledge, the first to demonstrate clearly that the emotional valence of a stimulus induces a specific visual lateralization pattern.

Belgische restaurants tegen zeehondenjacht

Achtendertig Belgische restaurants hebben beslist om Canadese zeeproducten (naar het schijnt importeert België jaarlijks 1 miljoen Canadese kreeften en is daarmee de grootste afnemer ter wereld) te boycotten uit protest tegen de zeehondenjacht.

woensdag 17 maart 2010

Apen leren makkelijker van vrouwtjes

Dominante mannetjes en vrouwtjes kregen, steeds apart, uitgebreid de tijd om uit te vissen hoe ze een doos konden openen. Daarna mochten ze terug naar hun groep, waar ze demonstreerden hoe dezelfde doos openkon. De groepen die het een vrouwtje zagen voordoen leerden beduidend sneller dan die bij een mannetje. Er wordt dus beter opgelet bij een vrouwtje dan een mannetje; waarschijnlijk omdat vrouwtjes stabiele kernen zijn van groepen, en mannetjes nogal eens durven wisselen, en dus minder belangrijk zijn voor de stabiliteit van de groep. Tiens, dat zien we dus ook bij paarden, dat het de merries zijn die voor de stabiliteit in de groep zorgen.
Hoe zit dat bij mensen? Zouden schoolleerlingen betere resultaten halen bij vrouwelijke leerkrachten dan bij mannelijke?

zaterdag 13 maart 2010

Daar moet je dan trots op zijn?

Peter Goossens van het Hof van Cleve, in De Standaard vandaag: "Straks serveer ik jong kalf, zo jong dat het nog nooit heeft buitengelopen."

vrijdag 12 maart 2010

Versoepeling toegestane bitten bij KNHS

Vanaf 1 april 2010 mag je in Nederland vanaf nu Grand Prix rijden met een trensje - geen dubbel bit meer verplicht; geen sporen meer verplicht ook trouwens. De veranderingen komen er onder meer omdat de FEI strenger wordt over de paardvriendelijkheid van de dressuur. Goed nieuws, toch?

zondag 7 maart 2010

FEI nuances over Rollkur

Nog even terugkomen op het aangepaste standpunt van de FEI over Rollkur:

Gerd Heuschmann: "Hyperflexion and Rollkur have negative effects on the horse’s health and are understood as being achieved through aggressive riding, which will no longer be tolerated as of now. We defined the LDR method as tolerable."
Volledig interview hier.

Wat Anky ervan vindt:


Dit is de Youtube clip waar het allemaal (opnieuw) mee begon en die de FEI dwong "agressief rijden" te verbieden:

donderdag 4 maart 2010

The Star Thrower

Vandaag, tijdens de emailcorrespondentie met iemand die -terecht- boos en verdrietig wordt van dingen die met paarden gebeuren terwijl ze toch als "kijk eens hoe fantastisch" bestempeld worden door mensen die beter zouden moeten weten, dacht ik terug aan het kortverhaal "The Star Thrower" van Loren Eiseley. Je hebt er vast variantes op gelezen - het echte verhaal (als je ooit in mijn buurt komt kan je het vinden in mijn boekenkast) bleek niet zo duidelijk als de interpreterende variantes erop, zoals deze hier.

"In a pool of sand and silt a starfish had thrust its arms up stiffly and was holding its body away from the stifling mud.
"It's still alive," I ventured.
"Yes," he said, and with a quick yet gentle movement he picked up the star and spun it over my head and far out into the sea. It sunk in a burst of spume, and the waters roared once more.
..."There are not many who come this far," I said, groping in a sudden embarrassment for words. "Do you collect?"
"Only like this," he said softly, gesturing amidst the wreckage of the shore. "And only for the living." He stooped again, oblivious of my curiosity, and skipped another star neatly across the water. "The stars," he said, "throw well. One can help them."
..."I do not collect," I said uncomfortably, the wind beating at my garments. "Neither the living nor the dead. I gave it up a long time ago. Death is the only successful collector."

maandag 1 maart 2010

Seaworld trainer gedood door orca

Het was geen beginner trainer - ze had 16 jaar ervaring. De in het wild geboren orca Tilikum was al eens in verband gebracht met 2 andere dodelijk incidenten - niet voor niets is het engelse woord voor orca "killer whale". Maar hoe zou je zelf, als je uit het wild komt (in Tilikum's geval, Ijsland) en verder moet leven in een badkamertje?
Voor de ramptoeristen onder ons, een opsomminkje van waar het ook fout ging.

In de Antwerpse Zoo moesten de dolfijnen weg, wegens te klein - de orca's worden ook in veel te kleine ruimtes gehouden, dat is duidelijk. Het is, vind ik, nog een wonder dat niet meer mensen aangevallen worden door páárden omdat ze in te kleine kooien worden opgesloten.
Wat nu met Tili? Houden, zoals ze bij Seaworld willen doen, of vrijlaten (naar het Chileense walvisreservaat bijvoorbeeld)? Free Tili, in plaats van Free Willy.

donderdag 25 februari 2010

Paardensport

Wist ik helemaal niet: op de filipijnen worden hengstengevechten georganiseerd, voor de sport. Twee hengsten worden gedurende 6 uur aan de ketting gehouden in de buurt van een hengstige merrie en dan op elkaar losgelaten.

donderdag 18 februari 2010

Ongeboren paard



van fotograaf Tim Flach, in het boek "Equus"

vrijdag 12 februari 2010

Rollkur is slecht, LDR is goed. Pardon?


"Following constructive debate at the FEI round-table conference at the IOC Headquarters in Lausanne today (9 February), the consensus of the group was that any head and neck position achieved through aggressive force is not acceptable. The group redefined hyperflexion/Rollkur as flexion of the horse’s neck achieved through aggressive force, which is therefore unacceptable. The technique known as Low, Deep and Round (LDR), which achieves flexion without undue force, is acceptable.
The group unanimously agreed that any form of aggressive riding must be sanctioned. The FEI will establish a working group, headed by Dressage Committee Chair Frank Kemperman, to expand the current guidelines for stewards to facilitate the implementation of this policy. The group agreed that no changes are required to the current FEI Rules.
The FEI Management is currently studying a range of additional measures, including the use of closed circuit television for warm-up arenas at selected shows.
The group also emphasised that the main responsibility for the welfare of the horse rests with the rider.
The FEI President HRH Princess Haya accepted a petition of 41,000 signatories against Rollkur presented by Dr Gerd Heuschman."
Bron: Persbericht FEI, 9 februari 2010

donderdag 11 februari 2010

Partnership

woensdag 10 februari 2010

Natuurlijk werkt het beter!

Positive interactions lead to lasting positive memories in horses, Equus caballus

Onderzoek van Carol Sankey, Marie-Annick Richard-Yris, Hélène Leroy, Séverine Henry and Martine Hausberger - Université de Rennes, France

Sankey en haar team deden enkele husbandry-oefeningen met zowel een groep die "gewoon" behandeld werd (druk en loslaten, de controlegroep) als een groep die met voedsel beloond werd voor het juiste gedrag. Alle paarden kregen 5 minuten per dag, 5 dagen per week training tot ze het allemaal konden - de complete tijd werd dan opgeteld en vergeleken. De beloningsgroep leerde dit in 3.7 uur, de controlegroep in 5.2 uur. Zelfs het traagste paard in de beloningsgroep leerde sneller dan het snelste paard in de controlegroep.

Lees meer hier.

Abstract

Social relationships are important in social species. These relationships, based on repeated interactions, define each partner's expectations during the following encounters. The creation of a relationship implies high social cognitive abilities which require that each partner is able to associate the positive or negative content of an interaction with a specific partner and to recall this association. In this study, we tested the effects of repeated interactions on the memory kept by 23 young horses about humans, after 6 and 8 months of separation. The association of a reward with a learning task in an interactional context induced positive reactions towards humans during training. It also increased contact and interest, not only just after training, but also several months later, despite no further interaction with humans. In addition, this ‘positive memory’ of humans extended to novel persons. Overall, positive reinforcement enhanced learning and memorization of the task itself. These findings suggest remarkable social cognitive abilities that can be transposed from intraspecific to interspecific social contexts.

donderdag 4 februari 2010

Er is een woord voor: solastalgia

Artwork by Kate MacDowell; photograph by Dan Kvitka for The New York Times

Solace+desolation+nostalgia = solastalgia. Het gevoel dat je hebt dat het niet klopt, je omgeving, wat er met je gebeurt, dat de natuur gelijk heeft met haar overstromingen en aardbevingen, en dat omdat je miljoenen jaren oude instinct zegt dat het niet klopt met hoe je eigenlijk zou moeten leven. Te lezen in de New York Times: Heimwee naar de wildernis.

donderdag 28 januari 2010

Oh, en wanneer dan de koe en het varken?

Gelezen in de krant: China schrapt hond van menu. "De wet komt er onder meer onder druk van dierenrechtenorganisaties en van landen die de praktijk om honden te eten 'barbaars' vinden."
Honden en katten eten is erg, paarden eten is wat minder erg, koeien en varkens eten helemaal niet erg.
Zelf eet ik geen vlees, maar wel af en toe vis. Ik weet het, ik ben schuldig aan hetzelfde totaal onlogische gedrag. Zal ik dan toch maar wat minder...?

Chimpcam

Als je chimpansees leert een filmcamera hanteren, wat gebeurt er dan?